کریسمس، یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های مذهبی و فرهنگی جهان است که هر ساله با آداب و رسوم متنوعی در سراسر جهان برگزار می‌شود. این جشن ریشه در باورهای مذهبی مسیحیت دارد و به مرور زمان با آمیخته شدن با فرهنگ‌های مختلف، به شکل‌های گوناگونی درآمده است. از تزئین درخت کریسمس و هدیه دادن گرفته تا مراسم مذهبی و جشن‌های خانوادگی، هر منطقه و فرهنگی، آداب و رسوم خاص خود را برای جشن کریسمس دارد.
بابانوئل با لباس قرمز و گوزن‌های شمالی‌اش، یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای کریسمس است که شادی و نشاط را به این جشن می‌آورد. اما فراتر از این نمادهای آشنا، دنیای وسیعی از آداب و رسوم عجیب و غریب در گوشه و کنار جهان وجود دارد که ریشه در تاریخ و فرهنگ مردم آن مناطق دارد. در این مقاله، به بررسی برخی از این آداب و رسوم جذاب و متفاوت خواهیم پرداخت.
آداب و رسوم کریسمس در نقاط مختلف جهان
کریسمس یک رویداد فرهنگی و تاریخی است نه صرفا آغازی بر یک سال میلادی، برای همین خیلی‌ها خودشان را برای سفر در کریسمس 2025 آماده می‌کنند. با نزدیک شدن به سال نو میلادی، حال و هوای کریسمس همه‌جا را پر می‌کند؛ از بابا نوئل گرفته تا درخت کریسمس و جمع‌های خانوادگی که همه آنها جزئی از آداب و رسوم کریسمس در نقاط مختلف جهان است. اما کریسمس تنها به این رسم‌های آشنا ختم نمی‌شود! برای آشنایی با آداب و رسوم و جشن‌های باشکوه سال نو میلادی، در این سفر مجازی با ما باشید، شاید شما هم شگفت‌زده شوید!
بابانوئل: نمادی از بخشش و مهربانی در فرهنگ کریسمس
بابانوئل، شخصیتی که به‌عنوان نماد بخشش و نیک‌خواهی شناخته می‌شود، در فرهنگ‌های مختلف با نام‌هایی چون سنت نیکولاس، کریس کرینگل و پلزنیکل شناخته شده است. او در داستان‌های کریسمس، شبانه از خانه‌اش در قطب شمال پرواز می‌کند تا با سورتمه‌ای که گوزن‌های شمالی آن را می‌کشند، برای کودکان هدایایی بیاورد.
بابانوئل برگرفته از سنت نیکولاس، قدیسی محبوب از قرن چهارم میلادی است که در شهر بندری میرا (واقع در ترکیه امروزی) زندگی می‌کرد. او تمام دارایی‌اش را برای کمک به فقرا و بیماران بخشید و به حامی کودکان و ملوانان مشهور شد.
این داستان از طریق مهاجران هلندی به آمریکا رسید و نام “سینترکلاس” پس از تلفظ انگلیسی به “سانتا کلاوس” تبدیل شد. مهاجران آلمانی نیز با نام پلزنیکل که به “کریس کرینگل” تغییر یافت، این شخصیت را معرفی کردند.
از خاطرات کودکی یک نقاش تا شکل و شمایل امروزی بابانوئل
تصویر امروزی بابانوئل توسط توماس نست، نقاش آمریکایی، طراحی شد. او از خاطرات کودکی‌اش الهام گرفت و بابانوئل را مردی کوتاه، چاق، مهربان و شاد با لباسی قرمز و خز سفید نقاشی کرد. این تصویر به‌سرعت به نماد جهانی کریسمس تبدیل شد.
شام شروع سال نو با غذاهای مخصوص کریسمس
شام کریسمس از رسومی است که در کریسمس باید رعایت کرد. این رسم خانواده‌ها و دوستان را دور یک میز پر از غذاهای خوشمزه جمع می‌کند. این وعده غذایی معمولاً شامل غذاهای سنتی و منطقه‌ای است که در کشورهای مختلف متفاوت است و نمایانگر فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه می‌باشد.
| غذای اصلی کریسمس | کشور |
| گوشت سوخاری همراه سس مایونز، غذاهای باربیکیویی | آرژانتین |
| سالاد مرغ سوخاری، بوقلمون سوخاری – پودینگ آلو | استرالیا |
| سوپ ماهی، ماهی سرخ شده، سالاد سیب‌زمینی | جمهوری چک |
| بوقلمون سوخاری، سبزیجات، سیب‌زمینی | شیلی |
| لوبیا سیاه و برنج (نوچه بوئنا)- پودینگ، کیک | کوبا |
| پنیر سرخ شده، نوتیلا و هجولاس (کلوچه‌های پرتقالی) | کلمبیا |
| کاسرول، ژامبون، ماهی- سالاد لبو | فنلاند |
| بوقلمون سوخاری، انواع پنیر | فرانسه |
| مرغابی سوخاری، کلم قرمز- پودینگ برنج سرد | دانمارک |
| مرغابی یا خرگوش سوخاری، سیب‌زمینی- کلوچه‌های سنتی | آلمان |
| سوپ ماهی و کلم، ماهی سرخ‌شده- دسرهای فندق | بلغارستان |
| گوشت بره دودی یا پتارمیگان، لوبیا، نخود، سیب‌زمینی | ایسلند |
| بریانی (برنج و گوشت)، آلو گوبی (گل‌کلم ادویه‌دار) – کلوچه‌های میوه‌ای، دونات | هند |
| لاویجیلیا (ماهی و سبزیجات) | ایتالیا |
| بره کبابی، سبزیجات، سیب‌زمینی- پاولوا | نیوزلند |
| ژامبون با عسل، اسپاگتی شیرین، گوشت برشته- کرم کارامل | فیلیپین |
| غذاهای بدون گوشت، سوپ‌های مختلف- کیک خشخاش، میوه‌های خشک | لهستان |
| کونسوآدا (ماهی)، اختاپوس سوخاری، سبزیجات- بیسکوییت و کلوچه‌های متنوع | پرتغال |
| گوشت قرمز آب‌پز- کوزوناک (نان شیرین) | رومانی |
| غذاهای دریایی، بوقلمون سوخاری | اسپانیا |
| بوقلمون سوخاری، سیب‌زمینی، چغندر- پودینگ یورکشیر | انگلیس |
| ژولبورد (ماهی، ژامبون، بره سوخاری)، سیب‌زمینی- پودینگ برنج، کلوچه | سوئد |
| بوقلمون با سبزیجات و سیب‌زمینی- کدو تنبل، سیب | امریکا |
تزئینات: روح بخشیدن به یک جشن زمستانی
تزئینات، بخشی از آداب و رسوم در کریسمس هستند که به فضای خانه زیبایی می‌بخشند. حالا بیایید نگاهی به برخی از پرطرفدارترین تزئینات کریسمس بیندازیم.
درخت کریسمس، نماد زندگی جاویدان
این درخت، نماد اصلی این جشن است. این درخت همیشه سبز، نمادی از زندگی جاودان است. آداب آراستن درخت کریسمس در طول تاریخ تغییر کرده است، اما برخی از عناصر اصلی همیشه ثابت مانده‌اند:
- گوی‌های رنگی: در رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی وجود دارند و یکی از محبوب‌ترین تزئینات درخت کریسمس هستند.
- ریسه‌های نورانی: که درخت کریسمس را به یک اثر هنری درخشان تبدیل می‌کنند.
- زنگوله‌ها: صدای زنگوله‌ها، نشانه‌ای از شادی و جشن است.
- ستاره یا فرشته: در بالای درخت کریسمس، معمولاً یک ستاره یا فرشته قرار می‌گیرد که نماد نور و هدایت است.
- تزئینات دستی: بسیاری از خانواده‌ها، تزئینات دستی مانند شیرینی‌ها و کوکی‌های زنجبیلی، آدم برفی‌های کوچک و یا ستاره‌های کاغذی را به درخت کریسمس آویزان می‌کنند.
شمع‌ها
شمع‌ها، علاوه بر ایجاد نور و گرما، نمادی از امید، ایمان و روشنایی هستند. در شب‌های کریسمس، شمع‌ها در همه جای خانه دیده می‌شوند؛ از روی میز شام، پنجره‌ها، شومینه گرفته تا روی درخت کریسمس.
حلقه‌های گل
حلقه‌های گل، نمادی از زندگی جاودان و چرخه طبیعت هستند. آنها معمولاً از شاخه‌های کاج و سایر گیاهان همیشه سبز ساخته می‌شوند. مردم حلقه‌های گل را روی درب، روی میز شام، روی دیوار و بالای شومینه قرار می‌دهند.
هدایای کریسمس
هدیه دادن و دریافت هدیه، یکی از مهم‌ترین آداب و رسوم کریسمس است. این سنت نه تنها شادی و هیجان را به همراه می‌آورد، بلکه نقش مهمی در تقویت روابط خانوادگی ایفا می‌کند. در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم:
دلایل اهمیت هدیه دادن در کریسمس
- نماد محبت و توجه: هدیه دادن، راهی برای نشان دادن محبت، توجه و قدردانی از عزیزان است. انتخاب هدیه‌ای که با سلیقه و علایق فرد مقابل سازگار باشد، نشان می‌دهد که برای او ارزش قائل هستیم.
- ثبت خاطراتی خوش: هدیه دادن در کریسمس، فرصتی برای ایجاد خاطراتی خوش است. وقتی اعضای خانواده برای هم هدیه می‌خرند، نشان می‌دهند که به یکدیگر اهمیت می‌دهند و می‌خواهند خوشحالی یکدیگر را ببینند.
عجیب‌ترین آداب و رسوم کریسمس: از خرافات تا واقعیت
کریسمس در سراسر جهان با آداب و رسوم متنوع و گاهی عجیب همراه است. هر کشور داستانی منحصربه‌فرد برای این جشن دارد که فرهنگ و باورهای خاص آن را نشان می‌دهد.
بزِ گاوله، سوئد: رسمی محبوب یا چالشی بزرگ
از سال 1966، هر سال در میدان مرکزی شهر گاوله، یک بز غول‌پیکر با ارتفاع 13 متر ساخته می‌شود تا حال و هوای کریسمس را به نمایش بگذارد. اما این سنت دوست‌داشتنی به‌مرور به یک چالش عجیب تبدیل شد، چرا که افراد زیادی تلاش می‌کنند این بز کاهی را به آتش بکشند!
تا به امروز، این بز 29 بار طعمه حریق شده است که آخرین مورد آن در سال 2016 رخ داد. اگر می‌خواهید شاهد تلاش‌ها برای حفظ یا آتش‌زدن این بز باشید، می‌توانید این رویداد را در اوایل ماه دسامبر امسال از طریق پخش زنده در وب‌سایت رسمی گاوله دنبال کنید.
مرغ کنتاکی در کریسمس ژاپن
کریسمس در ژاپن هرگز به‌عنوان یک مناسبت مهم شناخته نشده است. این جشن تنها شامل چند رسم ساده و مدرن مانند هدیه دادن و نورپردازی است و همچنان ماهیتی مدرن و غیرمذهبی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر، سنت جدیدی شکل گرفته است و آن هم لذت بردن از مرغ سرخ‌شده کنتاکی در روز کریسمس است، سفر به ژاپن برای لذت بردن از جاهای دیدنی توکیو و سایر شهرهای این کشور را حتما توصیه می‌کنیم، اما اگر برای کریسمس می‌روید، خیلی خبری نیست!
رستوران‌های KFC ژاپن هر ساله منوی ویژه‌ای برای این مناسبت ارائه می‌دهند که می‌توانید آن را در وب‌سایت رسمی مشاهده کنید. حتی اگر به زبان ژاپنی مسلط نباشید، تصاویر جذاب سطل‌های کریسمسی و مرغ سرخ‌شده اشتهابرانگیز کافی است تا شما را برای این جشن وسوسه کند!
سنت نیکلاس، رقیبی برای بابانوئل در آلمان
سنت نیکلاس را با بابانوئل یا پدر کریسمس اشتباه نگیرید! او در شب ششم دسامبر، سوار بر الاغ خود، به خانه‌های سراسر آلمان به‌ویژه در منطقه باواریا سفر می‌کند و کفش بچه‌های مودب را با هدایایی چون سکه، شکلات، پرتقال و اسباب‌بازی پر می‌کند. نیکلاس همچنین به مدارس و خانه‌ها سر می‌زند. در این دیدارها، کودکان در ازای دریافت شیرینی یا هدیه‌های کوچک، باید شعر بخوانند، ترانه اجرا کنند یا نقاشی بکشند.
اما این جشن همیشه هم شیرین و لذت‌بخش نیست. نیکلاس یک همراه ترسناک به نام روپرچت دارد. این شخصیت مرموز با لباس سیاه، زنگوله و ریش نامرتب، شلاق کوچکی در دست دارد و بچه‌های بی‌ادب را با آن تنبیه می‌کند. سنت نیکلاس به‌خوبی تعادل میان پاداش و تنبیه را در این آیین برقرار می‌کند.
غذای کریسمس در گرینلند که باید از آنها فرار کرد
در گرینلند، غذاهایی به نام ماتاک و کیویاک به‌عنوان خوراکی‌های لذیذ مخصوص کریسمس شناخته می‌شوند.
- ماتاک: پوست نهنگ همراه با مقداری چربی است که معمولاً باید جویده شود، اما به دلیل سفتی، اغلب مستقیماً بلعیده می‌شود. گفته می‌شود طعمی شبیه نارگیل دارد.
- کیویاک: از گوشت خام آوک‌ها (پرنده‌ای کوچک از مناطق قطبی) تهیه می‌شود. این پرندگان در پوست فوک دفن می‌شوند و مدتی طولانی تا کریسمس باقی می‌مانند تا وقتی به مرحله‌ای از تجزیه برسند، خورده شوند.
اگر این غذاها برایتان جذاب نیست، جای نگرانی نیست؛ معمولاً گوشت گوزن شمالی کباب‌شده نیز در منوی کریسمس وجود دارد.
پنهان کردن جاروها از آداب کریسمس در نروژ
یکی از عجیب‌ترین آداب و رسوم کریسمس در نروژ، پنهان کردن جاروهاست. این آیین به باورهای قدیمی بازمی‌گردد، زمانی که مردم فکر می‌کردند جادوگران و شیاطین در شب کریسمس ظاهر می‌شوند و برای سواری به جارو نیاز دارند.
حتی امروز هم بسیاری از نروژی‌ها برای حفظ این سنت، جاروهای خود را در مکان‌های امن خانه مخفی می‌کنند تا از دزدیده شدن توسط این موجودات خیالی در امان باشند. این رسم همچنان بخشی جالب از آداب و رسوم کریسمس در نروژ است.
خرافات در رسوم کریسمس
کریسمس، با تمام زیبایی و شادی‌هایش، ریشه در باورها و آداب و رسوم قدیمی دارد که خرافات در کریسمس نیز از دل همین سنت‌ها شکل گرفته‌اند. این خرافات در طول زمان و در فرهنگ‌های مختلف تغییر کرده و به بخشی جذاب از جشن‌های کریسمس تبدیل شده‌اند.
کرامپوس در اتریش
در بسیاری از کشورهای مسیحی، کریسمس با حضور بابانوئل یا سنت نیکلاس شناخته می‌شود که بچه‌ها را با هدایای خود خوشحال می‌کند. اما در اتریش، بچه‌ها باید خوش شانس باشند که در این کشور زندگی نمی‌کنند! چرا که در کنار بابانوئل، موجودی ترسناک به نام کرامپوس نیز در نزدیکی کریسمس ظاهر می‌شود.
این موجود مخوف در خیابان‌ها پرسه می‌زند و به دنبال کودکانی می‌گردد که بدرفتاری کرده‌اند.
در ماه دسامبر، کرامپوس‌ها را می‌توان با چهره‌های ترسناک و نقاب‌های وحشتناک دید که در حال ترساندن و شوخی با بچه‌ها و بزرگترها هستند. اگر فرصت رفتن به رژه کرامپوس در وین را پیدا کنید، هیجان و ترس این سنت خاص را به خوبی خواهید فهمید.
خیار ترشی در درخت کریسمس آلمان
سنت درخت کریسمس ابتدا در قرن 16 در آلمان آغاز شد، بنابراین تعجبی ندارد که عجیب‌ترین آداب و رسوم کریسمس نیز از این کشور نشأت گرفته باشد. یکی از این سنت‌ها این است که در آلمان، یک خیار ترشی پلاستیکی در میان شاخه‌های درخت کریسمس پنهان می‌شود و به‌عنوان هدیه‌ای ویژه به هر کدام از بچه‌های خانواده داده می‌شود.
برخی می‌گویند که این رسم ممکن است ریشه‌ای غیر آلمانی داشته باشد. یک افسانه قدیمی می‌گوید که در اسپانیا، دو پسر جوان در بشکه‌ای پر از خیار ترشی زندانی شده بودند، اما نیکلاس مقدس آنها را نجات داد و به زندگی بازگرداند. در هر صورت، این رسم خیار ترشی در درخت کریسمس به‌عنوان یکی از سنت‌های عجیب و غریب کریسمس شناخته می‌شود.
طالع بد کودکان متولد کریسمس در لهستان!
خرافات در کریسمس لهستانی‌ها هشدار می‌دهد که اگر هر کودک در طول دوازده روز کریسمس به دنیا بیاید، ممکن است گرگ‌زاده یا هیبریدی نیمه انسان و نیمه شیطان باشد. در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد، تنها درمان ممکن این است که خون از پیشانی نوزاد گرفته شود.
این خرافه اما مختص لهستان نیست. تعدادی از کشورهای دیگر اروپایی نیز باور دارند که نوزادان متولد شده در کریسمس تبدیل به گرگ‌زاده خواهند شد. باید از خود پرسید که چه اتفاقی در اروپای قاره‌ای افتاده که این خرافه چنین رواج پیدا کرده است.
سوزاندن کفش‌های کهنه در یونان
وقتی به بوهای کریسمس فکر می‌کنید، احتمالاً بوی کفش‌های سوخته به ذهنتان نمی‌رسد. اما در یونان، کفش‌های قدیمی در ایام کریسمس به‌طور آئینی سوزانده می‌شوند. باور بر این است که بوی بد این کفش‌ها، دیوهای کریسمسی به نام “کالیکانزارویی” را از خانه دور می‌کند.
جشن در سونا فنلاند
در بسیاری از خانه‌های فنلاند که دارای سونا هستند، در ایام کریسمس، این مکان تبدیل به فضایی مقدس برای ارتباط با اجداد می‌شود. در شب کریسمس، سنتی در بین مردم فنلاند وجود دارد که آنها برهنه به سونا می‌روند و یک مراسم طولانی و محترمانه برگزار می‌کنند.
باور بر این است که سونا خانه‌ای است برای جن‌ها و ارواح و پس از اتمام مراسم سونا، مردم به جشن‌های شبانه می‌روند، در حالی که روح اجدادشان در سونا باقی می‌ماند.
سخن آخر درباره آداب و رسوم کریسمس
کریسمس در سراسر جهان نه تنها زمانی برای جشن و شادی، بلکه فرصتی برای شناخت فرهنگ‌ها و رسوم منحصر به فرد است. از بابانوئل گرفته تا غذاهای متنوع و تزئینات خیره‌کننده، هر کشوری سبک خود را برای گرامیداشت این جشن دارد. این تفاوت‌ها باعث می‌شوند که کریسمس جشنی جذاب و پررمزوراز باشد که هر ساله میلیون‌ها نفر را دور هم جمع می‌کند.
